Yerba mate begon allemaal met de ‘legende van de Guaraní-indianen’. De oude Guaraní legende heeft betrekking op de oorsprong van de Guaraní in de bossen van Paraguay. Volgens de legende, zijn de voorouders van de Guaraní vroeger vanuit een ver land een grote en ruime oceaan overgestoken om zich in Amerika te vestigen.
De Guaraní stammen bewerkten het land en werden een uitstekende ambachtslui. Ze keken uit naar de komst van een lange, licht getinte, bebaarde God met blauwe ogen (Pa 'i Shume) die, volgens de legende, neer zou dalen uit de hemel en zijn genoegen zou uitspreken over de Guaraní. Hij zou hen religieuze kennis bijbrengen en hen bepaalde landbouwpraktijken leren die van nut konden zijn in tijden van droogte en epidemieën maar ook in het dagelijkse leven. Maar nu het belangrijkste; hij zou het geheim van gezondheid en geneeskunde onthullen en de helende kwaliteiten van inheemse planten bekend maken. Eén van de belangrijkste geheimen was hoe de bladeren van de Yerba Mate boom te oogsten en te bereiden. De mate drank zou bedoeld zijn om gezondheid, vitaliteit en een lang leven te garanderen.
Een zeer groen blad werd geplant, de bladeren geplukt, gedroogd op vuur, gemaald en in een kalebas gedaan. Vervolgens werd er warm of koud water over heen geschonken. Zo werd "caá-mini" geboren, waaruit de caá-y drank ontstond die de mensen later zou aannemen onder de naam Chimarrão in Brazilië en Yerba Mate in Argentinië, Uruguay en Paraguay.
Vandaag de dag wordt de yerba mate gekweekt op plantages in delen van Argentinië, Brazilië, Uruguay en Paraguay. Hoewel pogingen zijn gedaan om het kruid op soortgelijke gebieden in andere continenten te kweken, zijn ze allemaal mislukt. De verwerking en consumptie van yerba mate is in principe onveranderd gebleven ten opzichte van vroeger tijden.
In de loop van de eeuwen, heeft yerba mate zich ontwikkeld tot een icoon van de nationale identiteit voor een groot aantal Zuid-Amerikaanse landen, met name Argentinië, Uruguay en Paraguay. Tot op de dag van vandaag kan men Argentijnen die naar het buitenland reizen gemakkelijk herkennen aan hun 'mate uitrusting', die ze naar elke gelegenheid meenemen.
Het hart van de yerba mate cultuur is het ritueel van het delen. Als een Argentijnse je vraagt om een yerba mate te delen, is dit een groot compliment. Ze nodigt je uit in een cirkel van vriendschap en gastvrijheid. Net zoals de Japanse theeceremonie, heeft zich een subtiele taal ontwikkeld rond het inschenken van het water en de hoeveelheid ervan. Yerba mate heeft eindelijk zijn regionale identiteit weten af te schudden en gaat mondiaal. Het wordt gezien als "power ingredient" in energy drinks en andere producten in onze snelle westerse cultuur.